Cách pha màu từ đơn giản đến nâng cao, có hình ảnh minh họa chi tiết

Pha trộn màu sắc khá rắc rối đối với những người mới tiếp cận trong lĩnh vực vẽ. Màu sắc được tạo ra sáng hay tối, đậm hay nhạt còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Trong bài viết sau, Điện máy XANH sẽ hướng dẫn pha màu từ đơn giản đến nâng cao, hãy cùng tham khảo bạn nhé!

1Lý thuyết màu sắc và các thuật ngữ cần nắm rõ

Lý thuyết màu sắc là gì?

Thực tế, lý thuyết màu sắc được nhiều người định nghĩa khác nhau, ở đây bạn có thể hiểu rằng, lý thuyết màu sắc vừa là khoa học vừa là nghệ thuật sử dụng màu sắc. Tùy vào cảm nhận về màu sắc của từng người, sẽ có phương pháp phối trộn màu khác nhau.

Trong lý thuyết màu sắc có 3 loại màu cơ bản sau đây: Hài hòa màu sắc, ngữ cảnh về cách sử dụng màu sắc và vòng tuần hoàn màu sắc.

Các thuật ngữ cần nắm rõ

• Vòng tuần hoàn màu sắc - Color Wheel:

Trong lĩnh vực nghệ thuật đây được xem là vòng màu truyền thống bao gồm những màu sau: Đỏ, vàng, xanh dương,...

• Tông Màu - Hue:

Bạn có thể hiểu đơn giản rằng, đây là tổ hợp của 12 họ màu đậm nhạt khác nhau. Dựa trên vòng tuần hoàn màu sắc chúng là 12 màu cơ bản. Có thể ít hoặc nhiều người thường nhầm lẫn giữa Hue và Color, vì căn bản hai loại đều được dịch là màu sắc. Tông Màu - Hue có thể được chuyển hoá thành những dạng sau đây: Shade (màu tối), Tint (màu nhẹ), Tone (tông lặng). 

• Màu cơ bản - Primary Color:

Là 3 loại sắc tố màu không thể có sự phối màu nào khác có thể tạo thành. Màu cơ bản gồm 3 loại màu sau: Đỏ, vàng và xanh dương.

• Màu bậc 2 - Secondary Color:

Đây là những loại màu được tạo thành bằng cách trộn màu cơ bản lại với nhau. Màu bậc 2 gồm các màu Xanh lá, cam và tím.

• Màu bậc 3 - Tertiary Color:

Đây là loại màu được tạo ra bởi sự pha trộn màu sắc từ màu bậc hai và một màu cơ bản. Màu bậc 3 có thể gồm những cặp màu sau: Xanh - tím, vàng xanh lục, xanh lục đỏ cam, màu vàng cam, đỏ - tím.

• Màu bổ túc (bổ sung) - Complementary Colors:

Màu bổ túc được tạo thành bằng sự phối hợp màu đối xứng dựa trên vòng tuần hoàn màu sắc. Các màu bổ túc này khi đứng gần nhau thường sẽ hỗ trợ và tôn nhau lên. Ví dụ như: Đỏ - xanh, cam - lam, vàng - tím...

• Màu tương tự - Analogous Colors: 

Đây là loại màu được hình thành bằng cách phối 3 màu sắc tương tự liền kề nhau trên vòng tuần hoàn màu sắc. Có thể chọn một màu chiếm ưu thế, màu nhấn mạnh và màu hỗ trợ. Chẳng hạn như: Đỏ, cam và vàng.

2Hướng dẫn cách pha màu bù

Pha màu bù là gì? Sử dụng hệ màu nào?

Pha màu bù là phương pháp phối ba màu cơ bản của ánh sáng từ một nguồn sáng nào đó để tạo ra một màu sắc khác. Đây là dạng màu thuần khiết nhất vì nó đến thẳng từ nguồn (ánh sáng). Những màu này rất quan trọng có thể dùng trong nhiếp ảnh, đồ họa, hoạt hình, truyền hình,... và chúng sử dụng hệ màu RGB.

Cách pha màu bù

Như đã biết, màu bù được pha trộn từ nguồn sáng phát ra. Đặc biệt, bạn có thể thấy rõ nhất qua việc phân tích ánh sáng mặt trời, các màu sắc này hoạt động dựa trên cách hòa trộn màu, không phải là hấp thụ màu.Cách pha màu bù còn có tên gọi khác là sử dụng hệ màu RGB, chúng được hòa trộn như sau:

• Màu cánh sen = đỏ + xanh dương
• Màu xanh lơ = xanh lá cây + xanh dương
• Màu vàng = xanh lá cây + đỏ

Khi các màu bù này được phối hợp lại với nhau, nó sẽ tạo ra màu trắng.

3Hướng dẫn cách pha màu trừ

Pha màu trừ là gì? Sử dụng hệ màu nào?

Pha màu trừ là cách pha trộn màu từ ánh sáng có màu phản chiếu. Bề mặt hấp thụ tất cả ánh sáng ngoại trừ màu nhất định, lúc này ánh sáng sẽ bị phản xạ và được quan sát.

Chúng sử dụng hệ màu CMYK, những màu sắc này rất quan trọng trong nghệ thuật đồ họa, in ấn, báo chí, hay thiết kế bao bì sản phẩm,... vì vậy để không làm mất thời gian để chỉnh sửa bạn cần hiểu hơn về hệ màu này.

Cách pha màu trừ 

Trước khi pha màu trừ bạn bạn cần chuẩn bị những màu vẽ cơ bản sau: Màu hồng cánh sen, vàng, xanh lơ, màu xanh dương, xanh lá, trắng, đỏ và đen,...

Để tạo ra 3 màu thứ cấp (màu xanh dương, đỏ và xanh lá) ta cần dùng 2 màu gốc cơ bản trộn với nhau, chẳng hạn như:

• Xanh dương = cánh sen + xanh lơ
• Xanh lá cây = vàng + xanh lơ
• Đen = xanh lơ + vàng + cánh sen
• Đỏ = vàng + cánh sen

4Hướng dẫn cách pha màu chi tiết nhất

Tạo thành màu thứ cấp từ màu sơ cấp

Màu sơ cấp gồm các loại màu: Vàng, đỏ, xanh dương. Mặc dù các màu sơ cấp này không thể tạo ra từ các màu vẽ khác, nhưng chúng có thể trộn lại với nhau để tạo ra màu thứ cấp. Tuy nhiên, các màu thứ cấp được tạo ra không được tươi sáng lắm, vì chúng mang tính trừ nhiều hơn, chẳng hạn như:

• Cam = đỏ + vàng
• Tím = đỏ + xanh dương
• Xanh lá = xanh dương + vàng

Tạo ra màu tam cấp từ màu thứ cấp

Để tạo ra màu tam cấp bạn chỉ cần trộn 2 màu thứ cấp lại với nhau. Các màu vừa được tạo ra mặc dù không có trong vòng tuần hoàn màu nhưng chúng vẫn được tạo ra bởi các màu khác trộn lại.

• Màu nâu = xanh lá + cam
• Màu gạch = cam + tím
• Xám = tím + xanh lá

Tạo màu trung gian từ màu sơ cấp và thứ cấp

Trên vòng tuần hoàn màu sắc, màu trung gian là màu nằm giữa màu thứ cấp và sơ cấp. Pha trộn màu sơ cấp và màu thứ cấp lại với nhau bạn có thể tạo ra được 6 màu vẽ trung gian.

• Vàng - cam = vàng + cam
• Đỏ - cam = đỏ + cam
• Tím - đỏ = đỏ + tím
• Xanh dương - tím = xanh dương + tím
• Xanh lá - xanh dương = xanh dương + xanh lá
• Vàng - xanh lá = xanh lá + vàng

Tạo các màu nhẹ (tints)

Để tạo các màu nhẹ bạn chỉ cần thêm màu trắng vào các màu khác nhau mà bạn muốn chọn. Bởi vì bản chất của màu nhẹ chỉ khác ở chỗ nhạt hơn màu gốc. Khi pha trộn, bạn thêm màu trắng càng nhiều thì màu được tạo ra sẽ càng nhạt.

Chẳng hạn như: Trắng + đỏ = hồng (đây là màu nhạt hơn của màu đỏ). Nếu trường hợp, pha quá nhiều màu trắng làm cho màu quá nhạt, vậy thì bạn hãy trộn thêm màu gốc để màu sắc đã pha đậm lại.

Tạo các màu tối (shades)

Thêm màu đen vào màu gốc sẽ tạo ra được màu tối. Bản chất của màu tối là phiên bản tối hơn so với màu gốc. Nếu bạn càng thêm nhiều màu đen thì màu tạo thành sẽ càng tối.

Nhưng nếu trường hợp bạn pha nhiều màu đen, màu được tạo thành quá tối, để màu sáng lại, bạn hãy lấy thêm một ít màu gốc pha vào hỗn hợp màu đó. Chẳng hạn như: Dùng màu xanh lá để làm tối màu hồng cánh sen hoặc ngược lại. 

Tạo các màu lặng (tones)

Để tạo thành màu lặng, bạn hãy pha thêm cả 2 màu trắng và đen, độ sáng và độ rực rỡ của màu được tạo ra phụ thuộc vào tỉ lệ pha trộn màu đen và trắng mà bạn cho vào.

Chẳng hạn như: Xanh ô liu nhạt = trắng + đen + vàng. Trong đó, màu trắng sẽ làm nhạt màu xanh ô liu, màu đen sẽ làm tối màu vàng khiến cho màu tạo ra thành màu xanh ô liu.

Tương tự, đối với các loại màu trầm như màu nâu, bạn cũng có thể thay đổi chúng dựa theo cách trên. Ví dụ: Pha màu cam sáng dựa trên vòng tuần hoàn màu sắc, bạn hãy thêm một ít màu nằm kế bên nó (vàng, cam, đỏ, cánh sen) để làm sáng màu nâu.

5Mẹo giúp việc pha màu đạt hiệu quả cao

• Không thể tạo ra các màu cơ bản bằng cách pha màu

Các màu cơ bản như: Đỏ, xanh lam, vàng, những màu này không được tạo ra bằng cách pha màu.

• Lưu ý tỷ lệ trộn của các màu

Đối với màu cơ bản, sẽ có tỉ lệ và cách kết hợp màu khác nhau, bạn nên thử nghiệm và ghi chép lại để có màu thích hợp. Ví dụ: Nếu bạn dùng màu đỏ nhiều hơn màu vàng, màu được tạo ra sẽ là đỏ cam và ngược lại nếu dùng màu vàng nhiều hơn màu đỏ, màu được tạo ra sẽ là vàng cam.

Đối với màu sáng và màu tối, bạn cũng cần lưu ý về tỉ lệ pha trộn. Ví dụ: Để làm sáng màu nâu, bạn cần pha trộn nhiều màu trắng vào hỗn hợp màu đó. Hoặc ngược lại, bạn muốn làm tối màu sáng thì hãy dùng màu đen để pha trộn. 

• Đặt các màu nhất định bên cạnh nhau để đem lại kích thích thị giác cao hơn

Để những gam màu nhạt trở nên nổi bật hơn, bạn có thể dùng những màu sắc đặt kế bên màu sắc trung tính. Chẳng hạn như: Đặt màu đỏ bên cạnh màu xám như vậy sẽ làm nổi bật màu đỏ hơn hoặc đặt màu xanh lá cây bên cạnh màu vàng như vậy màu xanh lá cây sẽ đậm hơn và nổi bật hơn nhiều.

• Có thể dùng mắt để tìm thêm màu bổ sung

Dựa theo các màu tương phản, đối xứng trên vòng tuần hoàn của màu sắc, bạn sẽ tìm ra được các màu bổ sung. Trong 3 màu phụ, màu bổ sung là màu chính không được dùng trong quá trình tạo ra màu khác. 

Ngoài ra, để tìm thêm màu bổ sung bạn có thể thực hiện như sau: Nhìn vào một màu, sau đó nhìn vào khoảng trắng. Do sự mỏi màu của mắt, bạn có thể nhìn ra màu đối lập, từ đó có những lựa chọn chính xác hơn.

• Chiều sâu và không gian được thể hiện thông qua việc sử dụng các màu nóng và lạnh

Sự xen kẽ của màu nóng và màu lạnh là một trong những kỹ thuật trộn màu quang học khác. Để bức tranh của bạn càng có chiều sâu vậy thì hãy phối màu làm sao để cho màu nóng nằm cách xa màu lạnh. 

Ví dụ: Bạn muốn vẽ một bức tranh phong cảnh có chiều sâu khi nhìn vào, bạn hãy dùng màu đất (màu nóng) ở tiền cảnh của bức tranh, sau đó sử dụng màu lạnh vẽ đường chân trời.

Nguồn tham khảo: acrylgiessen.com, wikihow.vn, 99designs.com

Trên đây là hướng dẫn cách pha màu từ đơn giản đến nâng cao, có hình ảnh minh họa chi tiết. Nếu là người đam mê màu sắc và muốn có màu sắc cho riêng mình thì đừng bỏ qua nhé!